‘Het is een uitzichtloze situatie’

Hij doet tot 1 oktober een fellowship, maar daarna is de toekomst van de jonge orthopedisch chirurg Twan* weer onzeker.

Maart 2021.
Tekst: Naomi van Esschoten

‘Als je goed bent, komt het vanzelf in orde’, kreeg ik als antwoord op de vraag of er straks wel een vaste baan voor mij zou zijn als orthopedisch chirurg. Want op het jaarcongres van de NOV hoorde ik in 2011 al dat de vooruitzichten daarop somber waren. Maar ik deed hard mijn best, heb een goede handvaardigheid en ben gepromoveerd. Dus had ik er het volste vertrouwen in dat die vaste baan heus wel zou komen. Of dat nu in Groningen was of Maastricht.

Geen uitstroom

Helaas zit de arbeidsmarkt compleet op slot. Het aantal – meestal tijdelijke – vacatures is inmiddels teruggelopen van drie per week naar één per twee weken. Deels komt dat door corona en het afschalen van de reguliere zorg. Maar er speelt nog meer. Zo is de pensioenleeftijd omhooggegaan en werken orthopedisch chirurgen twee jaar langer door. Dat betekent: geen uitstroom, wel instroom. Ook nemen andere beroepen, zoals de pshysician assistant en de sportarts, delen van ons werk over. En dus blijven veel jonge orthopedisch chirurgen nu hangen in tijdelijke banen zonder uitzicht op een vaste betrekking.

Zestig sollicitanten

In een jaar tijd heb ik zo’n dertig keer gesolliciteerd. Tien keer ben ik op gesprek geweest, en tien keer ben ik het niet geworden. Dat is confronterend na negentien jaar opleiding: ben ik dan niet goed genoeg om zelfs maar kans te maken op een tijdelijke baan? Van die gedachte word je wanhopig. Ook omdat ik inmiddels een jong gezin heb en we ons graag ergens willen settelen. Veel collega’s zitten in hetzelfde schuitje. Dat maakt de situatie nog uitzichtlozer. Op elke vacature reageren wel dertig tot wel zestig sollicitanten. Dat kan leiden tot het tegen elkaar uitspelen van kandidaten.

Gratis werken

Sommige goede jonge chirurgen geven het nu op, omdat zij – of hun gezin – na zoveel jaar onzekerheid eindelijk vastigheid willen. Ze kiezen een ander specialisme, bijvoorbeeld verzekeringsgeneeskunde, of wijken uit naar het buitenland. Dat lijkt aantrekkelijk, maar het is moeilijker om er weer terug te keren in het toch kleine ons-kent-ons-wereldje. Tijdelijk iets anders doen is ook geen optie: je hebt juist vlieguren nodig en voor sommige operatietechnieken moet je de handvaardigheid op peil houden. Ik hoor wel verhalen van jonge klaren die daarom zelfs gratis gaan werken.

Productie draaien

De instroom terugschroeven ligt voor de hand, maar geldstromen zitten in de weg: aios draaien namelijk veel productie en doen vaak avond-, nacht- en weekenddiensten. Wel is dat een oplossing voor de langere termijn. Verder halen veel orthopedisch chirurgen in maatschappen hun inkomen uit hun lange werkweken van gemiddeld vijftig tot tachtig uur per week. De vraag is of dat nog van deze tijd is. Is iemand na een weekenddienst nog wel ‘fit to perform’ op maandagochtend? De omslag naar loondienst zou daar verschil in kunnen maken, maar ook dat is niet op de korte termijn geregeld.

Stapje terug

Daarom zie ik meer in solidariteit vanuit de beroepsgroep. Ik las eens een oproep: ‘Adopteer een jonge klare voor uw levensgeluk’. En daar komt het eigenlijk op neer: als drie zittende specialisten in een maatschap allemaal twintig procent minder uren maken en dus één dag minder werken, komt er in veel maatschappen ruimte voor één jonge collega. Met als bijkomend voordeel dat ook de oudere specialist naar een ‘normale’ werkweek van 45 uur gaat. Specialisten van jongere generaties zien daar wel brood in: zij hechten ook meer waarde aan een gezonde werk-privébalans.

Omscholingstraject

Tot slot zie ik ook een rol voor de vereniging. Is iemand langer dan een jaar werkeloos, dan zou de vereniging een omscholingstraject kunnen aanbieden tot SEH- of IC-arts. Het is de verantwoordelijkheid van ons allemaal dat jonge specialisten niet werkloos thuis komen te zitten. Dat is je reinste kapitaalvernietiging.’

*De naam Twan is gefingeerd, maar de gegevens van de geïnterviewde zijn bekend bij De Jonge Specialist.