Werkdruk en begeleiding van a(n)ios staan op de agenda in veel ziekenhuizen, maar nog niet overal worden overuren en burn-outklachten actief gesignaleerd en aangepakt. Die conclusie trekt De Jonge Specialist op basis van gesprekken die ze heeft gevoerd met raden van bestuur van 30 opleidingsziekenhuizen. DJS benadrukt dat a(n)ios ook zelf een rol hebben om zaken als overuren en stress bespreekbaar te maken en ziet gelukkig dat er de afgelopen tijd steeds meer mogelijkheden zijn voor de begeleiding van a(n)ios.
In het najaar van 2018 publiceerde DJS de resultaten van de enquête ‘Veilig werken’. De resultaten waren zorgwekkend: maar liefst één op de vijf a(n)ios bleek burn-outklachten te hebben. Daarnaast maakten a(n)ios gemiddeld 7 à 8 overuren per week en werden zij hier onvoldoende voor gecompenseerd. Om deze problematiek te adresseren bij ziekenhuizen in hun rol van ‘goede werkgever’ en de verantwoordelijkheid die hierbij hoort, heeft DJS vorig jaar alle 7 academische en 26 topklinische ziekenhuizen aangeschreven om in gesprek te gaan over de arbeidsomstandigheden van a(n)ios. In totaal zijn intussen 30 ziekenhuizen bezocht en heeft DJS de bevindingen vastgelegd in een rapport.
Bevindingen
Uit de gesprekken blijkt dat gezond en veilig werken in de meeste ziekenhuizen op de agenda staat, maar dat raden van bestuur niet altijd zicht hebben in hoeverre de Cao of Arbeidstijdenwet daadwerkelijk worden nageleefd en in hoeverre werkdruk als problematisch wordt ervaren. Als het gaat om de gemaakte overuren, vragen veel leidinggevenden daar bijvoorbeeld niet actief naar. Omgekeerd gaan a(n)ios er ook niet altijd het gesprek over aan met hun leidinggevende en schrijven ze de overuren vaak niet. Daardoor is de overurenproblematiek niet overal inzichtelijk. In de gesprekken werd bevestigd dat er vaak geen adequate vervanging is bij uitval door ziekte of zwangerschapsverlof.
Hoe ziekenhuizen omgaan met werkdruk, verschilt sterk per ziekenhuis. Sommige huizen hebben geen enkel zicht op de werkdruk; anderen hebben hier zelf onderzoek naar gedaan en een plan van aanpak voor gemaakt. Ook de mogelijkheid tot begeleiding voor a(n)ios verschilt sterk, maar staat in veel ziekenhuizen op de agenda. Zo is in een aantal ziekenhuizen coaching in de organisatie ingebed; in andere huizen worden a(n)ios begeleid via mentoraat, een buddy-systeem of intervisie.
Er is volgens DJS nog de nodige winst te behalen op het gebied van de autonomie die de aios heeft in het inrichten van hun opleiding. Zo blijkt het voor aios niet altijd mogelijk de gewenste differentiatiestage te doen, bijvoorbeeld omdat de dienstpoule anders niet rondkomt. Dit is zeer onwenselijk en in strijd met de afspraken die zijn gemaakt.
Ook de positie van anios verdient volgens DJS meer aandacht. Raden van bestuur zien hen weliswaar vaak als ‘kwetsbare’ groep omdat ze pas net zijn afgestudeerd, maar toch worden anios nauwelijks begeleid in hun startende artsenloopbaan; coaching is voor hen (anders dan voor aios) bijvoorbeeld niet altijd beschikbaar. Daarnaast bleken anios in sommige ziekenhuizen te worden onderbetaald omdat ze net als aios een ‘38+10 uur’-contract hebben. Een aios heeft zo’n contract, omdat hij 38 uur betaald werkt en 10 uur onbetaald aan zijn opleiding kan spenderen. Een anios volgt geen opleiding en verricht alleen betaald werk maximaal 40 uur per week.
Conclusie
Gelukkig staat gezond en veilig werken voor a(n)ios steeds prominenter op de agenda bij ziekenhuizen, maar een vroegtijdige en actieve signalering van de werkdruk en -stress kan beter. Overschrijding van het aantal uren is een aandachtspunt, evenals de kwetsbare positie van anios. Een ander aandachtspunt is de autonomie van aios bij het inrichten van hun opleiding: ze mogen daarbij niet worden ‘geremd’ doordat dienstroosters anders niet rondkomen.
De COVID-19 crisis heeft duidelijk gemaakt dat ondersteuning en begeleiding van jonge dokters overal geregeld kan worden, en dat dit in positieve zin bijdraagt aan de manier waarop a(n)ios omgaan met de situatie waarin zij zich bevinden. DJS roept alle ziekenhuizen dan ook op deze begeleiding in stand te houden en structureel te blijven aanbieden aan de a(n)ios.
Naar aanleiding van het rapport is bestuurslid Sanne Jansen geïnterviewd door Medisch Contact.
