‘Het gaat om een oplosbaar probleem’

Radioloog Nicole heeft een cv om van te dromen. Daar heeft ze de afgelopen twintig jaar ook veel voor gedaan en gelaten. Maar nu verschillende sollicitaties niet leiden tot een baan, overweegt ze om het roer om te gooien.

Maart 2021.
Tekst: Naomi van Esschoten

‘Als aios in het nieuws komen, gaat het vaak over de moeilijke positie waarin zij zich bevinden: burn-out, overwegen om te stoppen of #metoo-ervaringen. Toch hebben de meesten al die narigheid ervoor over, vanwege de overtuiging dat áls je er dan doorheen komt, je de baan hebt waar je altijd al van hebt gedroomd. Maar na twintig jaar opleiding met doctorsgraad en een fellowship sta ik met lege handen. Het stuwmeer jonge specialisten dat geen vaste baan vindt, naar het buitenland uitwijkt of werkloos thuis zit, is dan ook groot.’

Kwestie van macht

Het probleem bestaat al zeker tien jaar. Het politiek klimaat was lang zo dat er meer specialisten werden opgeleid dan waar plaats voor was op de arbeidsmarkt. De gedachte was dat de macht van de toenmalige maatschappen zou verminderen doordat er meer specialisten bereid zouden zijn in loondienst te gaan werken. Tegelijkertijd kon zo de toenemende zorgvraag en vergrijzing worden opgevangen. Ik werkte ondertussen hard aan een onderscheidend cv en dacht dat het vraagstuk aan het eind van mijn opleiding wel opgelost zou zijn. Maar het pakte anders uit. Met mijn portfolio zit ik nu volledig vast. Ik ben afgewezen omdat ik overgekwalificeerd ben voor een perifeer ziekenhuis, en in de academische ziekenhuizen is simpelweg geen plaats.

Financiële onzekerheid

De fellowships leken aanvankelijk een oplossing, omdat opleiders, aios en politiek ervan uitgingen dat de werkloosheid tijdelijk zou zijn. Maar inmiddels zijn fellowships een verkapte voortzetting van de opleiding. Met andere woorden: uitgestelde werkloosheid. Bovendien blijft de jonge specialist weer langer in een afhankelijke positie. MSB’s bieden nauwelijks vaste contracten aan. Zij verkeren namelijk al jaren in financiële onzekerheid en houden de personeelskosten laag omwille van behoud van hun salarissen en de winstgevendheid van het MSB. En hoewel er binnen onze vereniging veel aandacht is voor de hoge werkdruk en het afnemende werkgeluk onder radiologen, lijkt de oplossing nadrukkelijk niet gezocht te worden in het inzetten van de onbenutte capaciteit van de jonge specialisten.

Onverantwoord

Medisch specialisten behoren tot de hoogste opgeleide mensen in de maatschappij en zijn essentieel voor een goed draaiende gezondheidszorg. Het is niet verantwoord dat deze misstand, van te weinig arbeidsplaatsen voor te veel duur talent niet wordt opgelost, terwijl de werkdruk in de ziekenhuizen torenhoog is. De Jonge Specialist heeft er in de afgelopen jaren al vaker tevergeefs aandacht voor gevraagd. Het is onbegrijpelijk dat het geen pertinent agendapunt is van overheid, ziekenhuizen en beroepsverenigingen. Deze verkwisting van kennis en kunde komt in ons omringende landen niet voor.

Omslag

Ik zie de oplossing vooral als een bestuursvraagstuk. Overheid en ziekenhuisbesturen moeten gezamenlijk geld beschikbaar stellen om alle opgeleide specialisten van betaalde arbeid te voorzien. Dat kan prima in de vorm van loondienst. Omdat het om een relatief kleine groep gaat, is dat best te bekostigen. Bovendien draagt het direct bij aan betere zorg: het verlicht de werkdruk en dienstenbelasting en specialisten krijgen meer tijd voor individuele patiënten. Het zou mooi zijn als binnen de MSB’s ook andere gedachten op gang komen. Ik vraag me weleens af of je überhaupt een winstgevende onderneming binnen een publieke setting moet willen hebben.

Uitspreken

Tot slot is het, net als bij burn-out of #metoo, lastig om je uit te spreken, omdat we zo’n afhankelijke positie hebben. Wat zegt het eigenlijk over onze beroepsgroep dat wij zo voorzichtig moeten zijn, terwijl er gewoon oplossingen te bedenken zijn? Ik ben door een diep dal gegaan: geen baan vinden voelde als falen. Inmiddels sta ik er anders in: het is het systeem dat faalt. Ik blijf nog een paar maanden solliciteren, maar als er geen geschikte baan komt, gooi ik het roer om. Dan ga ik kijken in andere vakgebieden, waar wel vacatures zijn. Ik wil aan het werk.’

*De naam Nicole is gefingeerd, maar de gegevens van de geïnterviewde zijn bekend bij De Jonge Specialist.