Capaciteitsorgaan 2020: arbeidsloopbaan basisartsen
Het Capaciteitsorgaan schreef een rapport over de loopbaan(wensen) van basisartsen. Door middel van steekproefsgewijze enquêtes werd het aantal basisartsen in verschillende sectoren en hun patronen in arbeidsgedrag over tijd zichtbaar gemaakt. Het hele rapport vind je hier.
Let op; het rapport gebruikt de term basisartsen voor hen die geen opleiding (meer) willen gaan volgen na het behalen van het artsexamen, en anios voor hen die nog in opleiding willen komen.
Het aantal anios dat nog in opleiding wil komen, wordt ook wel het opleidingsreservoir genoemd.
De resultaten laten zien dat de inzet van anios in ziekenhuizen in 10 jaar tijd is toegenomen. De groei heeft met name plaatsgevonden tussen 2016 en 2019 (+ 134%). Terwijl de groei van het aantal aios in 10 jaar tijd 15% was. De laatste jaren lijkt een verdere stijging van het aantal arbeidsplekken voor a(n)ios in ziekenhuizen niet door te zetten. Deze stagnatie in groei van arbeidsplekken en tegelijkertijd toename van het absoluut aantal anios kan leiden tot een toename in werkloosheid onder anios. Mede omdat het aantal anios harder stijgt dan het aantal aios-plekken. Deze groei wordt op dit moment voornamelijk gecompenseerd door toename van arbeidsplekken voor anios in verpleeghuizen, instellingen voor preventieve gezondheidszorg en GGZ instellingen (+1000%). In verpleeghuizen en GGZ instellingen is er op de arbeidsmarkt nog ruimte voor anios, maar de meeste anios willen uiteindelijk geen opleiding tot specialist ouderengeneeskunde volgen, wat blijkt uit de openblijvende opleidingsplaatsen voor deze opleiding. Bovendien is de capaciteit in deze instellingen kleiner dan in de ziekenhuizen. Kortom; het opleidingsreservoir van anios groeit harder dan dat het leeg kan lopen.
Wat is het probleem?
De verwachting is dat de komende jaren de arbeidsmarkt voor anios zal gaan verslechteren: anios wijken uit naar de 1e lijn terwijl ze daar niet in opleiding willen komen, de arbeidsmarkt voor anios binnen de ziekenhuizen wordt moeilijker en de competitie onder anios voor dergelijke arbeids- en opleidingsplekken zal toenemen met een mogelijke toename in werkeloosheid onder anios.
Standpunt De Jonge Specialist
De Jonge Specialist roept op om te voorkomen dat er een verdere toename van het opleidingsreservoir ontstaat. Het aantal anios zou beter afgestemd moeten worden met de benodigde capaciteit aan aios in de vervolgopleiding, wat begint bij een lagere instroom van geneeskundestudenten. Hier zien wij een verantwoordelijkheid voor de NFU en organisaties zoals de Geneeskundestudent. Hoewel we de productieprikkel van medische universiteiten begrijpen, is het onbeperkt boventallig opleiden van studenten geneeskunde niet in het belang van deze studenten, de samenleving, en de huidige beroepsgroep.
De Jonge Specialist ziet geen oplossing in het ophogen van het aantal opleidingsplekken van aios. Hoewel dit op korte termijn het aantal anios kan doen dalen, zien we op dit moment ook een toename van het aantal tijdelijke contracten onder startende medisch specialisten en een toename in werkloosheid alsmede uitstroom naar het buitenland. Nog meer aios toelaten tot de opleiding zal dit probleem verder doen toenemen, waardoor het arbeidsmarktprobleem van de anios naar een latere fase in de carrière wordt verplaatst.
De Jonge Specialist ziet daarnaast een rol voor ziekenhuizen, vakgroepen en opleiders om erop toe te zien dat anios conform ATW en cao worden ingezet. Uit de nationale a(n)ios enquête Gezond en Veilig Werken 2020 van De Jonge Specialist blijkt dat 14% van de a(n)ios een rooster heeft dat niet aan de ATW voldoet en heeft 33% van de anios een 38+10 contract. Deze +10 contracturen zijn niet conform de cao. Door ATW-conform te roosteren en de normatieve werkweek van 38 uur te bieden kunnen meer anios hetzelfde werk verrichten. Hiermee verlagen we zowel de werkdruk onder anios, als de werkloosheid.
Ook moet er gedurende de geneeskundeopleiding meer aandacht besteedt worden aan specialisaties buiten het ziekenhuis, waar nog voldoende capaciteit is. Mogelijk leidt dit vaker tot een bewuste keuze voor een vak buiten het ziekenhuis. Aandacht voor andere banen binnen het medisch domein, bijvoorbeeld op het gebied van medische consultancy, wetenschappelijk onderzoek, onderwijs en/of management, zouden kunnen bijdrage aan een afname van het opleidingsreservoir voor de medisch specialistische vervolgopleidingen.
Wij pleiten daarbij voor persoonlijke begeleiding voor iedere anios om ondersteuning te bieden bij het maken van de juiste loopbaankeuze. Anios gaan nu zelf de zoektocht aan waarbij opgedane ervaring zal leren of de juiste paden bewandeld zijn. Persoonlijke begeleiding kan deze periode efficiënter laten verlopen door middel van oriëntatiegesprekken en carrière-adviezen. Op deze manier kan persoonlijke begeleiding bijdragen aan de juiste persoon in de juiste vervolgopleiding.